HEREDOT: Tarihin Babası

Antik Yunan'da yaşamış tarihçi ve yazardır. Heredot, MÖ 484 civarında Halikarnas'ta (bugünki Bodrum) ayrıcalıklı bir ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi. O zamanlarda, bu şehir güçlü Pers İmparatorluğu’nun bir parçasıydı. Eski bir Yunan kolonisi ve Mısır’la önemli bir ticaret merkezi olan Halikarnas, Heredot’un farklı bölgelerden gelen insanlar hakkında bilgi edinebildiği bir şehirdi. 

Heredot'un Memleketi Halikarnas'taki Heykeli 

(Bodrum-Türkiye)

Heredot’un en az bir kez -muhtemelen Samos adasına- sürgüne gönderildiği bilinmekte ve bazı araştırmacılar da yazarın daha sonra Lygdamis’in zulmüne karşı bir ayaklanmaya öncülük ettiğini düşünmektedir. Bunun dışında, Heredot’un hayatı hakkında birkaç detay daha var. Heredot ile ilgili bilgiyi yalnızca kendi yazılarından ve 10. yüzyıldan kalma antik Akdeniz dünyasının Bizans ansiklopedisi olan Suda gibi daha sonraki kaynaklardan edinebiliyoruz. Bu nedenle, bu antik yazar hakkında bugün çok fazla şey bilinmemektedir. 

Heredot’un yazdığı tek eser olan The Histories (Tarih) isimli eser, devrimci bir eserdi, eserinin esas konusu, Pers İmparatorluğu ile Antik Yunan kent devletleri arasında MÖ 499 ile MÖ 449 yılları arasında yapılan Pers-Yunan savaşlarıdır. Bazıları, The Histories adlı eseri, tarihsel yazımın başlangıcına işaret ettiği için Heredot’a “Tarihin Babası” lakabını verirken bazıları da onun “Yalanların Babası” olduğunu iddia etmektedir.

Heredot’un ismi The Histories adlı eserinden dolayı tarihle anılmaktadır. Heredot’tan önce hiçbir yazar, araştırmacı bir gözle geçmiş hakkında yazı yazmamış ya da geçmişteki olayları bir neden sonuç ilişkisi içinde incelememiştir. Bu yüzden, Heredot’un tarihsel yazın türünü icat ettiği söylenebilir. Bunun sonucunda ise, Heredot’a, Romalı yazar ve hatip Cicero tarafından “Tarihin Babası” lakabı verilmiştir. Aslında, Heredot’un bu eseri oldukça iyi bilinen bir eserdi ve yaşamı boyunca büyük ölçüde kabul görmüştü. Heccav ve hatip olan Lucian, bu eserin Olimpik Oyunlarda sergilenmesi teklifinde bulunmuş, trajedi yazarı Sofokles kendi eseri Antigone’de bu eserden bahsetmiş ve komedi oyun yazarı Aristofanes ise Acharnians adlı oyununda bu esere yer vermiştir. Plutarch, Strabo ve Aristotle gibi ünlü isimlerin hepsi her zaman aynı fikirde olmasalar da, Heredot’un çalışmalarının farkındalardı.

Yunan tarihçi Heredot tarafından yazılan ‘Historiae’ 1494 örneğinin Lorenzo Valla tarafından Latinceye tercüme edilen ve Antonio Mancinelli tarafından düzenlenen ithaf bölümü

“Ben bana söyleneni anlatmakla mükellefim, onlara inanmakla değil”.
Heredot, [Kitap 7.153-2]