STRABON, KRİSTOF KOLOMB, AMERİGO VESPUCCİ

AMASYALI STRABON KİMDİR?

   Strabon (M.Ö. 60 – M.S. 24) dünyanın ilk coğrafyacısı olarak kabul edilmektedir. Aynı zamanda tarihçi ve filozoftur. M.Ö. 60 yılında Pantos’ta, Amaseia (Amasya) kentinde doğmuştur. Varlıklı bir aileden olduğu için iyi bir öğrenim alabilmiş ve istediği kadar gezme olanağına sahip olmuştur. Öğrenimine daha genç yaştayken Karia’da, Nysa (Sultanhisar) Kenti’nde Aristodemus’un yanında başlamıştır. Daha sonra Roma’ya giderek, Seleukeialı (Antalya/Manavgat yakınlarında bir antik şehir) filozof Mnesarkhos ile derslerine devam etmiş, Tyrannion’dan coğrafya dersleri almış ve etkisinde kalarak coğrafya alanına yönelmiştir. Öğretmenleri arasında stoik (Stoik düşünce, doğaya uygun olarak yaşamayı ve dünya vatandaşlığını savunmuştur.) filozof tarihçi, büyük bilgin Poseidonios’da vardır. Ayrıca bir diğer stoik düşünce temsilcisi olan Athenodoros’un düşüncelerinden de etkilenmiştir. Antik Dünya hakkındaki coğrafya kitabı ile tanınmıştır. İlk çağda yaşamış olan bilginin "Coğrafya" adlı eseri, ilk çağdaki Anadolu hakkında var olan en eski kaynaklardan biridir. 

    Ülkemizin tarihi coğrafyasını ve arkeolojisini incelerken başvurulan antik kaynakların ilk sıralarında kuşkusuz Amasyalı Strabon'un "Geographika" (Coğrafya) adlı çalışması gelmektedir. Prof. Dr. Adnan Pekman tarafından dilimize çevrilen "Coğrafya" Strabon'un olgunluk döneminde, kimi araştırmacılara göre M.Ö. 7 yılında, kimilerine göreyse M.S. 18-19 yılları arasında yazdığı 17 kitaplık "Geographika"nın yurdumuzun tarihi coğrafyasıyla ilgili XII, XIII ve XIV. kitaplarını içermektedir. Çeviride, "Coğrafya"yı Grekçe aslından ya da yabancı dillerdeki çevirilerinden yararlanma olanağı bulamayan Türk okuruna yardımcı olma amacı güdülmüştür. Strabon'un bu anıtsal eserinin yalnızca bir coğrafya kitabı olmaması onun önemini artırmaktadır. Bu temel eser, bir yandan antik dönemin bir ansiplopedisi, öte yandan coğrafyanın da felsefesidir.

KRİSTOF KOLOMB VE AMERİKA'NIN BİLİNMEYEN KEŞFİ 

  İtalyan asıllı olan Kristof Kolomb; 1450 yılında Cenovo’da doğmuş ve bu şehirde büyümüş bir gemici ve kaşiftir. Küçük bir ailesi vardı, babası orta sınıf yük dokuma işçisiydi, annesi ev hanımı birde erkek kardeşi vardı. Kolomb’un küçüklüğü fakirlik içerisinde geçmiştir. Babası dokumacılık işi yapmıştır. Ancak bu ailesinin tam anlamıyla geçinmesini sağlayamamıştır. Bundan dolayı Kolomb okuyamamış, bir gemiye tayfacı olarak işe girmiştir. Tayfacı olduğu için gemi ile birçok ülkeyi dolaşmıştır. Bunlar içerisinde İskandinavya ve İzlanda bulunmaktadır.

  Kolomb’un yaşadığı dönemde dünyanın yuvarlak olma ihtimaline kimse inanmıyordu, ancak Kolomb böyle bir şeyin olma ihtimalinin var olduğunu hep düşünürdü. Ancak dünyanın büyüklüğü konusunda hiçbir fikri olmayan Kolomb, emrine birkaç gemi verilse tüm Okyanusu geçerek Hindistan’a ulaşacağını düşünüyordu. Kolomb’un hayal gücü çok genişti. Ve hayal etmeyi çok severdi.

  Kristof Kolomb 1492 yılında Atlantik Okyanusu'nu aşarak Kuzey Amerika'ya ulaşan ilk Avrupalıdır. Bu yolculuğunu İspanyol bayrağı altında yapmıştır.

 Kolomb, Amerika'yı keşfetmeden önce, Osmanlı Devleti dahil, tüm güçlü devletlerden yardım istemiştir ancak kimse destek vermek istememiştir. Sonunda İspanya, Kolomb'a yardım etmeyi kabul etmiştir.

  Kristof Kolomb, 3 Ağustos 1492 tarihlerinde 120 kişilik mürettebatı bulunmakta olan Santa Maria, Nina ve Pinta isimlerindeki gemiler ile birlikte Palos limanında batıya doğru açılmıştır. Rüzgardan faydalanması durumunda güneybatıya doğru ilerledi ve 3 Eylül günü Kanarya adalarına ulaşmıştır. 12 Ekim tarihinde Bahama Adalarına ulaştı. Bu sırada ise mürettebat isyanları ile boğuşma içerisindeydi. 15 Mart 1493 yılında bulunan Palos Limanına geri dönülmüştür. Daha sonrasında ise koloni kurmak amacı ile Amerika kıtasında 3 yoluculuk düzenlemiştir. İspanya bölgesine son dönüşünde kendisine destek çıkan kraliçe ölüm durumu ile karşılaşıldı. O da bir kaç yıl içerisinde yalnız bir insan olarak hayatına veda etmiştir.

  Kristof Kolomb sadece Amerika'yı keşfetmemiştir bunun yanı sıra buranın hint adaları olduğunu sanıp böyle bir kıtanın varlığını dünyaya duyurmuştur. Ancak keşfettiği yerin yeni bir kıta olduğunu anlayamadan 20 Mayıs 1506 tarihinde ölmüştür.

  Kristof Kolomb Amerika kıtasının bulunmasına ve Avrupa’ya açılmasına öncülük etti. Bununla birlikte yeni kıta adını Kolomb’la aynı dönemde yaşamış ve 1497 ya da 1499’da Güney Amerika’ya ulaşmış olan Amerigo Vespucci adında bir İtalyandan aldı. 

AMERİGO VESPUCCİ KİMDİR?

  İtalyan tacir ve denizcidir, astronomi, kozmografya ve coğrafyayla ilgilenmiştir. Amerigo Vespucci, 9 Mart 1451 tarihinde İtalya, Floransa‘da ailesinin üçüncü çocuğu olarak doğmuştur. Babası Floransa’nın Para Değiştirenler Derneği’nde noterdi. Bir rahip olan amcası tarafından yetiştirildi.

  1490 yılında İspanya‘nın Sevilla şehrine giderek Lorenzo de Medici ailesinin temsilcisi olarak ticaret yaptı. Lorenzo de Medici onu Sevilla‘da bulunan gemicilik şirketinde görevlendirildi. Amerigo Vespucci, 30 Mayıs 1498 yılında Atlantik Okyanusu‘na (Amerika’ya doğru) üçüncü yolculuğu yapan Kristof Kolomb‘un donatımlarını sağladı.

  Kristof Kolomb; yaptığı gezilerde Amerika’yı keşfettiğini öğrenememiş, Hindistan açıklarında bir adaya ulaştığını düşünmüştü. Bu yüzden bu kıtayı tanıyamamış ve ismini verememişti. Kolomb’un seyahatinden 5 yıl sonra yine İspanya adına keşif yapan İtalyan gemici bu kıta’nın Hindistan olmadığını ve Hindistan’dan ayrı bir kıta olduğunu buldu. Vespucci, son raporunda buranın Hindistanla hiçbir alakası olmadığını ve buranın ancak ve ancak yeni bir kıta olduğunu belirtmişti. Bu raporu eline alan İspanya büyük bir ilgi ile karşıladı ve bu ilgi tüm Avrupa'ya yayılmıştı. Bu keşifleri 1503 yılına kadar devam ettirdiler. Güney ve Orta Amerikanın kimse tarafından bilinmeyen birçok yerini keşfettiler.

  Terra America yani Amerika Toprağı. Bundan sonra yayınlanan kitaplarda bu isim benimsendi. Amerigo Vespucci, Kristof Kolomb’un önceden keşfettiği ancak ismini veremediği kıtaya bir isim vermişti. Bu önemli keşiften sonra 1512 yılında hayatını kaybetti.